شیر خام به هنگام دوشیده شدن دارای میکروب های مضری است که بیماری زا می باشند. هم چنین این میکروب ها باعث خرابی زود هنگام شیر می شوند. ساده ترین راه برای از بین بردن این میکروب ها و تهیه شیر مناسب برای فراورده های لبنی، جوشاندن آن است. دقیقا در همین نکته پاتیل پخت شیر وارد میدان می شود.
پاتیل پخت شیر بر خلاف دیگر مخزن ها پخت شیر را به طور بهینه تری انجام می دهد. به طوریکه خروجی کار بسیار باکیفیت تر از حالت معمولی است. در ادامه با پاتیل پخت شیر و نحوه عملکرد آن به خوبی آشنا خواهیم شد.
پاتیل یا دیگ پخت شیر
پاتیل پخت شیر که با نام های دستگاه پخت شیر یا پاتیل شیرجوش نیز شناخته می شود؛ دستگاهی صنعتی است که شیر خام را در مقادیر بسیار بالا با کیفیت مطلوب می جوشاند.
فرایند جوشاندن شیر از دیرباز مشکلاتی را به همراه داشته است. سوختن شیر و تغییر طعم آن، ته گرفتن و چسبیدن شیر به کف ظروف از جمله این مشکلات هستند. پاتیل شیر با تکنولوژی که در آن به کار رفته می تواند فرایند جوشاندن شیر را بدون وجود هیچ یک از مشکلات ذکر شده انجام دهد. پاتیل شیر عمدتا در دامداری ها، کارخانجات لبنی، گاو داری ها یا مغازه های لبنیاتی استفاده می شود.
انواع پاتیل های پخت شیر
پاتیل های پخت شیر در دو نوع اصلی دسته بندی می شوند.
1_ پاتیل پخت شیر دوجداره 2_ پاتیل پخت شیر سه جداره
پاتیل پخت شیر 2 جداره
این پاتیل دارای دو جداره متفاوت است که جنس هر کدام فرق می کند. لایه اول از بیرون به داخل، از جنس پشم سنگ می باشد که جهت رساندن اتلاف گرما به حداقل میزان ممکن است. این لایه عایق با محبوس کردن گرما فرایند گرما رسانی را تسریع می بخشد. جنس لایه دوم معمولا از استیل 304 نگیر می باشد که خاصیت ضد زنگ دارد. این پاتیل ها سرعت پخت بالایی دارند اما اصلی ترین مشکل آن سوختن شیر و چسبیدن آن به مخزن داخلی پاتیل است. این مشکل به دلیل جوشاندن شیر از طریق حرارت مستقیم زیر مخزن به وجود می آید.
پاتیل شیر 3 جداره
این پاتیل علاوه بر لایه های ذکر شده، یک لایه کلیدی نیز دارد که می توان گفت اصلی ترین مزیت پاتیل، نسبت به بقیه ی روش ها است. این لایه که بین لایه خارجی عایق و مخزن پخت شیر می باشد؛ محل جوشاندن مایعاتی مثل آب یا روغن است.
این لایه که معمولا با یکی از مایعات آب یا روغن پر می شود؛ با جوشاندن مایع داخل آن باعث انتقال حرارت به صورت غیر مستقیم به شیر داخل مخزن می شود.
در نتیجه ی این حرارت غیر مستقیم شیر به هیچ عنوان دچار سوختگی یا چسبیدگی به بدنه پاتیل شیر نمی شود.
اجزای پاتیل پخت شیر
پاتیل های پخت شیر علاوه بر جداره های ذکر شده، اجزای دیگری مانند شیر تخلیه، همزن گیربوکسی، مخزن، ترموستات و مشعل دارند. ترموستات وظیفه تنظیم دما را دارد. مخزن شیر که محل جوشاندن شیر است ؛در سایز های متفاوت، از 100 لیتر تا 1000 لیتر به صورت آماده در بازار موجود می باشد. هر چند که مخزن های سفارشی، با ظرفیت های بسیار بالاتری در بازار یافت می شوند.
همزن نیز با به جریان در آوردن شیر باعث می شود گرمای وارد شده در تمامی جهات به طور مساوی پخش شود.
این سیستم از ته گرفتگی و چسبیدن شیر به دیواره مخزن جلوگیری می کند و در کیفیت نهایی شیر پخته شده، نقش اساسی دارد.
نحوه کار پاتیل پخت شیر
پاتیل پخت شیر پس از روشن شدن مشعل شروع به کار می کند. گرمای مشعل به مرور زمان آب یا روغن موجود در جداره دوم را می جوشاند.
قابل ذکر است که دمای روغن مخصوص پاتیل شیر از 250 تا 350 درجه سانتیگراد افزایش می یابد. سپس با انتقال حرارت خود به صورت غیر مستقیم به شیر داخل مخزن آن را می جوشاند.
هنگامی که شیر داخل مخزن به نقطه ی جوش رسید؛ همزن نیز وارد عمل می شود و با حرکات چرخشی جریان گرما را به طور مساوی در محیط داخل مخزن پخش می کند.
بعد از اتمام فرایند جوشاندن، پاتیل را خاموش می کنند و اجازه می دهند تا مقداری خنک شود.
هم اکنون شیر جوشانده شده از طریق شیر تخلیه جمع آوری می شود و برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
سخن پایانی
در این مقاله، پاتیل های پخت شیر و نحوه عملکرد آنها مورد بررسی قرار گرفت. همانطور که دیدیم پاتیل های پخت شیر به ویژه از نوع سه جداره بهترین دستگاه های موجود در بازار برای استفاده در صنعت تولید شیر می باشند. اگر در مورد پاتیل های شیرپزی سوالی دارید خوشحال می شویم که آن را با ما در میان بگذارید.
